Klankschalen analyserend beluisteren

Een tijdje terug plaatste Frank Klank, een klankschaalcollega van mij, een post op Facebook. Hij bestrijdt het wijdverbreide idee dat klankschalen uit een legering van 7 of meer metalen bestaan. En doet dat af als onzin.

Ik vind dat leuk. Want in klankschaalland lijkt de kritische geest soms een beetje weggezweefd.

Ikzelf heb de legering van een klankschaal ook nooit belangrijk gevonden. Het gehalte aan goud in een schaal is doorgaans niet meer dan 1 tienduizendste procent. Als je een klankschaal van 1,5 kilo koopt en je gaat uit van een goudprijs van 35 euro per gram, dan is de toegevoegde waarde aan goud in zo’n klankschaal 5,25 cent. Ik denk niet dat je ineens veel rijker bent met dit goud in je schaal als je daar 50 tot 100 euro extra voor betaalt. Voor verkopers blijft het een gouden verkoopverhaal. Maar jij betaalt de hoofdprijs.

Een legering van 7 metalen is sowieso onmogelijk. Een legering van 4 metalen zou nog kunnen. Maar alleen als 1 metaal het hoofdbestanddeel is en de overige metalen slechts een minieme toevoeging vormen. Ik heb dit nagevraagd bij een goudsmid.

Ook voor de klank is de legering van 7 metalen niet van belang. Het gewicht en de vorm van de klankschaal zijn veel meer van invloed op de klank.

Frank Klank stelt dat het beluisteren (en voelen) van de klank het allerbelangrijkste is als je een klankschaal wilt gaan aanschaffen. Dat de klank je raakt. En daar ben ik het mee eens.

De vraag alleen is, weet je hoe je een klankschaal goed kunt beluisteren; de klank analyseren met je gehoor?

Het is heel simpel, maar het verrassende is dat ik al 10 jaar met klankschalen bezig was totdat er 2 dingen goed en bewust tot me doordrongen. Hoe je het klankschaalgeluid hoort, hangt af van:

1. De afstand waarop je de klankschaal hoort.

2. De positie en hoek van de klankschaal ten opzichte van je oor.

Oh ja, en nog een ding:

3. Of je de klankschaal aanslaat of niet. Sorry, soms ben ik een beetje droog. ;-)

Het is heel logisch om te denken dat hoe dichter je de klankschaal bij je oor houdt, hoe beter je de klank waarneemt. Op zich is het zo dat je het totaalgeluid krachtiger waarneemt. Maar niet persé de aspecten waaruit dit geluid is opgebouwd.

Om dit te kunnen begrijpen is het eerst belangrijk dat je begrijpt hoe de klank van een klankschaal is opgebouwd en “uit” een klankschaal komt.

De klank van een klankschaal is opgebouwd uit meerdere “lagen” (klankfrequenties/ tonen).

De laagste klank in een klankschaal vind je onderin de klankschaal. De grondtoon. Hoger in de schaal vind je de boventonen. Hoe hoger de plek in de schaal, hoe hoger de boventoon is. In de tekening hieronder heb ik dit simpel aangeduid met “grondtoon”, “middentoon” en “boventoon”. Maar in werkelijkheid zijn dit veel meer toonlagen. Theoretisch gezien een bijna onbegrensd aantal. Tonen die we merendeels niet (bewust) waarnemen. Ik beperk me hier tot de tonen die we wel bewust kunnen waarnemen.

Klanktrilling is een golfbeweging. Maar de klankschaal produceert vooral een golfbeweging in het horizontale vlak t.o.v. de rand van de klankschaal. Voor het gemak heb ik daarom alle tonen aangeduid met een rechte pijl, in plaats van een golvende lijn.

Als we nu naar tekening 1 kijken, zie je dat de grondtoon het meest nadrukkelijk de gehoorgang bereikt.

Tekening 1.

In tekening 2 is de klankschaal t.o.v. de gehoorgang iets gezakt. Waardoor de middentoon nu het meest hoorbaar zal zijn.

Tekening 2.

In tekening 3 is de boventoon het meest hoorbaar.

Tekening 3.

Samengevat: als je de klinkende schaal vlak langs je oor heel langzaam van boven naar beneden beweegt, kun je met je oor als het ware 1 voor 1 de tonen scannen. Je krijgt dan een veel betere indruk van de afzonderlijke tonen waaruit het totale klankschaalgeluid is opgebouwd. 

Nawoord:

Ik heb dit artikel geschreven op grond van mijn ervaringen met klanten. Soms kan het zijn dat een klant een klank hoort die ik niet hoor. Of andersom. En dat terwijl we gelijktijdig naar dezelfde klankschaal luisteren.

Natuurlijk heeft dit te maken met verschil in individuele waarneming en klankbeleving. Maar als de luisteromstandigheden verschillen (in dit artikel dus de afstand en positie van de klankschaal ten opzichte van de luisteraar), zal dat ook de waarneming en klankbeleving beïnvloeden.

Door mezelf hier bewust van te zijn kan ik individuele verschillen in klankwaarneming soms voor een belangrijk deel overbruggen. Zo blijkt uit het contact met mijn klanten.

Natuurlijk kan de informatie uit dit artikel je helpen meer analyserend te luisteren. Maar klank analyseren in plaats van beleven, dat is voor mij niet het doel van dit artikel. 

Dit artikel is vooral waardevol als het je kan helpen meer te begrijpen waarom een ander een klank niet hoort of anders hoort dan jij. En wat je er eventueel aan zou kunnen doen om dat verschil mogelijk te verkleinen.

Ook interessant voor je:

1. Zorg voor je klankschalen.

2. Handen behandelen.

3. Spelen voor publiek.

Terug naar alle artikelen